"ลูกเป้ง"   ด้านหนึ่งมีจานใส่ของเรียกผางยอย 

ส่วนอีกด้านหนึ่งเป็นที่ใส่ตัวถ่วงน้ำหนัก คือ เป้ง 

  ลูกเป้ง ทำจากโลหะส่วนมากเป็นสำริดที่เป็นทองเหลืองก็มี

มีหลายขนาด  ทำเป็นรูปสัตว์ต่างๆ เช่น นก เป็ด หงส์

และสัตว์ตามปีนักษัตรหรือทำเป็นลูกกลมๆ ไม่ตกแต่งลวดลาย

เป้งบางตัวมีเนื้อตะกั่วเติมเข้าไปเพื่อให้น้ำหนักครบตามจำนวน  

ความสำคัญของลูกเป้งนั้น นอกจากจะเป็นเครื่องถ่วงน้ำหนักดังกล่าวแล้ว

คนล้านนายังใช้ลูกเป้งแทนค่าอีกได้หลายนัย

นัยแรกแทนค่าเป็นทรัพย์สินเช่นเดียว กับ เงินตรา

เช่น ในขันตั้งอย่างล้านนาที่ใช้ประกอบพิธีกรรมต่าง ๆ

จะใส่ลูกเป้งลงในนั้นด้วย ถือเป็นของมีค่ามีราคาแทนทรัพย์สิน   

นัยต่อมาลูกเป้งรูปนักษัตร หรือ เป้งสิบสองราศี

ใช้ใส่ขันตั้งนั้นเกิดสัมฤทธิ์ผลมากขึ้น เพราะฤทธิ์ของลูกเป้ง

สามารถปราบแพ้ขึด หรือ เสนียด จัญไรได้เป็นอย่างดี

โดยเฉพาะขันตั้งในพิธีกรรมสำคัญ ๆ เช่น การสืบชะตาบ้านเมือง เป็นต้น  

อีกนัยหนึ่งนั้น ลูกเป้งหมายถึงตัวนำโชค ทำนองเดียวกับโชคลางแต่เป็นเครื่องรางที่ใช้งานได้  

นอกจากนี้ยังเรียกถุงผ้าขนาดเล็กมีหูรูด

ที่ใช้ใส่พกติดเอวโดยเหน็บกับเข็มขัด เรียกว่า " ถงเป้ง หรือ ถุงเป้ง "

ส่วนถุงที่ใส่ลูกเป้งโดยตรงนั้นเท่าที่เคยเห็นจะใช้ผ้าเย็บ

ทำเป็นถุงลักษณะคล้ายร่มชูชีพใส่ลูกเป้งหลาย ๆ ตัว  

ส่วนยอยเครื่องชั่งตราชูจะใส่ในตลับไม้

ซึ่งต้องออกแบบให้ใส่เครื่องชั่งได้พอดี

ลูกเป้งพบทั่วไปในล้านนา

แต่เนื่องจากมี เครื่องชั่งอื่น ๆ ที่เหมาะสม

และใช้ได้สะดวกกว่าจึงเลิกนิยมกัน

ปัจจุบันลูกเป้งมีผู้เก็บสะสมเป็นชุด ๆ

เรียงตามลำดับน้ำหนักหรือเก็บตามรูปแบบอื่น ๆ

เช่น เป็นสัตว์นักษัตร เป็นต้น

ลูกเป้งจึงกลายเป็นของสะสมที่มี ราคาในที่สุด  

ทั้งนี้ในอดีตนั้น ลูกเป้งและถุงเป้ง

ยังมีความสัมพันธ์กับความเชื่อของคนล้านนาที่สอดคล้องกับคำทำนาย

หรือที่เรียกว่า " ตำราพรหมชาติของล้านนา " หลายฉบับที่กล่าวถึงลูกเป้งเอาไว้ครับ  

จะมีเรื่องราวเกี่ยวข้องกับเป้งและถุงเป้งอยู่หลายตอน

เช่น  คนใดเกิดปีใดควรพกลูกเป้ง กับถุงเป้งใดเพื่อให้เป็นมงคลกับตัว  ดังนี้

• คนเกิดปีใจ้ (ชวด) ให้ใช้เป้งรูปหนู ใช้ถุงเป้งลายเหลือง

• คนเกิดปีเปล้า(ฉลู) ให้ใช้เป้งรูปวัว ถุงเป้งสองชั้น นอกขาวในเหลือง

• คนเกิดปียี(ขาล) ให้ใช้เป้งรูปเสือ ถุงเป้งสามชั้น ในเหลือง กลางขาว นอกดำ

• คนเกิดปีเหม้า(เถาะ) ให้ใช้เป้งรูป กระต่าย ถุงเป้งสองชั้น นอกขาวในเหลือง สายแดง

• คนเกิดปีสี(มะโรง) ให้ใช้เป้งรูป พญานาค ถุงเป้งสองชั้น ในแดง นอกดำ

• คนเกิดปีใส้(มะเส็ง) ให้ใช้เป้งรูปงู ถุงเป้งสองชั้น นอกเขียว ในขาว

• คนเกิดปีสะง้า(มะเมีย) ให้ใช้เป้ง รูปม้า ถุงเป้งสามชั้น ในแดง กลางเหลือง นอกขาว

• คนเกิดปีเม็ด(มะแม) ให้ใช้เป้งรูป แพะ ถุงเป้งสองชั้น ในหม่น นอกขาว

• คนเกิดปีสัน(วอก) ให้ใช้เป้งวอก ถุงเป้งสามชั้น นอกแดง กลางขาว ในเหลือง

• คนเกิดปีเร้า(ระกา) ให้ใช้เป้งรูปไก่ ถุงเป้งสองชั้น นอกหม่น ในขาว สายเหลือง

• คนเกิดปีเส็ด(จอ) ให้ใช้เป้งรูปหมา ถุงเป้งสองชั้น นอกเหลือง ในขาว

• คนเกิดปีไก๊(กุน) ให้ใช้เป้งช้าง ถุง เป้งสองชั้น ในขาว นอกเหลือง สายเขียว หรือแดง

  ไม่น่าเชื่อว่า ลูกเป้ง เครื่องถ่วงน้ำหนักชั่งจะผนวก

เอาความเชื่อของคนล้านนา เข้าไปด้วย โดยเฉพาะลูกเป้งสิบสองราศี  

บ้านใดเรือนใดมีเป้งก็เก็บรักษาไว้เน้อ

เอาใส่ถุงเป้งพกติดตัวจะได้ฮิมาค้าขึ้นซื้อง่ายขายหมานนะครับ  

ตั้มเชียงใหม่ ล้านนาแกลอรี่