พระบูชาพิมพ์ลีลา เนื้อบุเงินองค์นี้ เนื้อเงินเก่า อายุหลายร้อยปี สภาพสวย ฐานเจาะเพื่อใช้ยืนบนแท่นไม้ พระเศียรถอดพระเกศออกได้ ขนาดฐานกว้าง 2 นิ้ว สูง 11 นิ้ว พบเจอยาก ต้นกำเนิดของพระศรีศากยะทศพลญาณพระพุทธรูปปางลีลาองประธาน ณ.พุทธมณฑล อ.พุทธมณฑล จ.นครปฐม พร้อมบัตรรับรองพระแท้ จาก SK.check
พระพุทธรูปลีลาในศิลปสุโขทัยเป็นพระพุทธรูปที่แสดงอิริยาบทยกพระบาทข้างใดข้างหนึ่งในลักษณะของการก้าวย่าง หรือขะเหย่งพระบาท พระหัตถ์ด้านที่ตรงข้ามกับพระบาทที่ขะเหย่งยกขึ้นแสดงปางประทานอภัยส่วนอีกข้างหนึ่งปล่อยทิ้งลงตรงๆ โดยมีข้อสัณนิฐานว่า ในสมัยสุโขทัยนั้น พระพุทธรูปลีลา อาจหมายถึงพระเจ้าหย่อนตีน ที่พบในจารึก วัดสรศักดิ์ ซึ่งใจความในจารึก กล่าวถึงการสร้างวัดของนายอินทร์สรศักดิ์ ระบุปีศักราช 1134 (พ.ศ.1960 ) กล่าวว่า
"รจนามหาเจดีย์มีช้างรอบ ประกอบด้วย พระเจ้าหย่อนตีน.." และ "...ที่หนึ่งกับพระเจ้าหย่อนตีนที่หนึ่ง กับพระเจ้าจงกลมในจารึก..."
โดยอีกด้านของจารึกสลักเป็นรูปพุทธประวัติ ตอนเสด็จลงจากสวรรค์ชั้นดาวดึงส์ ซึ่งรูปพระพุทธเจ้านั้น แสดงด้วยภาพพระพุทธรูปลีลา
นักวิชาการส่วนใหญ่สัณนิฐานว่า พระพุทธรูปลีลานั้นสร้างตามพุทธประวัติตอนเสด็จลงจากสวรรค์ชั้นดาวดึงส์ โดยยังเป็นประเด็นที่ถกเทียงกันอยู่ว่า สุโขทัยได้รับแนวคิดและรูปแบบการสร้างมาจากที่ใด ซึ่งมีผู้เสนอว่า สุโขทัยนั้น ได้รับแนวคิดและรูปแบบการสร้างพระพุทธรูปลีลามาจากลังกาโดยพบภาพจิตรกรรมฝาผนังรูปพระพุทธรูปลีลาตอนเสด็จลงจากสวรรค์ชั้นดาวดึงส์สมัยโปโลนนารุวะ ช่วงปลายพุทธศตวรรตที่ 17 ถึงต้นพุทธศตวรรตที่ 19 หรืออาจได้รับมาจากพุกาม โดยพบภาพจิตกรรมฝาผนังและภาพสลักตอนพระพุทธเจ้าเสด็จลงจากสวรรค์ชั้นดาวดึงส์ อายุราว พุทธศตวรรตที่ 17 ซึ่งในสมัยสุโขทัยพบว่ามีการนำเอาพระพุทธรูปลีลีมาใช้ในงานปูนปั้น ฉากเสด็จลงจากสวรรค์ชั้นดาวดึงส์ที่ซุ้มทางทิศใต้ของอาคารมณฑปวัดตระพังทองหลาง แต่อย่างใดก็ตามมีการใช้ภาพพระพุทธรูปลีลาในภาพเล่าเรื่องตอนอื่นๆด้วย ตัวอย่างเช่น ที่ภาพเล่าเรื่องตอนยมกปาฏิหาริย์ที่วัดตระพังทองหลาง ต.เมืองเก่า จ.สุโขทัย หรือการนำภาพอดีตพระพุทธเจ้าปรากฏรอบๆรอยพระพุทธบาท ที่วัดเสด็จเมืองกำแพงเพชร ซึ่งมีการจารึกพระนามของอดีตพระพุทธเจ้าแต่ละพระองค์เอาไว้โดยการแสดงพระลีลาดังกล่าวนี้ หมายถึงการกดประทับรอบพระบาทเป็นต้น นอกจากนี้พบว่ามีการสร้างพระสาวกลีลาขึ้นด้วยในสมัยสุโขทัย ดังที่ได้พบสาวกลีลาประดิษฐานรอบเจดีย์ประธานวัดมหาธาตุสุโขทัย และที่บริเวณก้านฉัตรของวัดช้างล้อม เมืองศรีสัชนาลัย นอกจากนี้ ศ.ดร.มลว.สุริยวุฒิ สุขสวัสดิ์ ได้เสนอแนวคิดว่าการสร้างพระสี่อิริยาบถซึ่งมีพระพุทธรูปลีลาอยู่ด้วยนั้น ได้สร้างตามคัมภีร์พระสุตตันตปิฎกทีฆนิกายมหาวรรค ซึ่งในคัมภีได้กล่าวถึงกายานุปัสสนาสติปัฏฐาน ใช้สติพิจารณา " ยืน เดิน นั่ง นอน " ทั้งนี้สุโขทัยอาจได้รับคติหรือรูปแบบบางประการมาจากศิลปลังกา หรือศิลปพุกาม แต่ได้มีการนำมาปรับให้สอดคล้องกับวัสดุและฝีมือของช่างท้องถิ่นผสมผสานปรับรูปแบบพุทธศิลป์เดิมของตนจนพัฒนาเป็นพระพุทธรูปลีลารูปแบบศิลปสุโขทัย ซึ่งการสร้างพระพุทธรูปลีลาในศิลปสุโขทัยนั้น ได้พบทั้งที่เป็นงานปูนปั้นนูนสูง และที่เป็นแบบพระพุทธรูปแบบรอยตัว ซึ่งพระพุทธรูปลีลาแบบรอยตัวในศิลปสุโขทัยจะมีลักษณะที่โดดเด่นเป็นเอกลักษณ์ โดยเมื่อมองจากด้านหน้า ลักษณะของพระพุทธรูปจะมีความอวบอ้วนเกินจริง แต่มุมมองทางด้านข้างจะพบว่าลักษณะของพระพุทธรูปลีลาจะมีความอ่อนช้อยเลื่อนไหล
ยุครัชกาล (สมัยพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 4 ครองราชสมบัติปี พ.ศ. 2399 ) นิยมสร้างพระพุทธรูปลีลาด้วยโดยเรียกว่าพิมพ์ เดินจงกลม จนถึงปัจจุบัน ก็มีอายุเกือบ 200 ปีแล้ว จวบจนยุคปัจจุบันสมัยรัชกาลที่ 9 ก็ได้ทรงโปรดเกล้าฯ ให้จัดสร้างพระพุทธรูปปางลีลา ชื่อว่า พระศรีศากยะทศพลญาณ เ)้นประธาน ณ พุทธมณฑล เป็นสัญญาลักษณ์ที่พระพุทธศาสนาเจริญมา 2,500 ปี
( ขอขอบคุณข้อมูล จากรายงานการวิจัยพระพุทธรูปในประเทศไทย รูปแบพัฒนาการ และความเชื่อของคนไทยโดยศักดิ์ชัย สายสิงห์ 2553 )
|