ตะกรุดโทนครูบาสม วัดเมืองราม อ.สา จ.น่าน ท่านจัดสร้างไว้หลายแบบ แต่ที่เป็นนิยมที่สุดคือ ตะกรุด12มหาไชยสงครามหลวงเพราะพุทธคุณครบทุกด้าน วิธีดูว่าดอกไหนว่าเป็นตะกรุดชนิดไหนนั้น พอจะมีวิธีแยกได้ ทางร้านจะสอนให้กับคนที่เช่าไป ดอกนี้สภาพเดิมๆ ความยาว4.5นิ้ว โตเท่านิ้วชี้

   วิธีการสร้าง

      ก่อนสร้างดูฤกษ์ยามให้อยู่ในหลักเกณฑ์ที่ถูกต้อง ที่ตรงตามหลักโหรศาสตร์ จากนั้นจัดขันหลวง ขันครูเพื่อจะสร้างตะกรุด

   เครื่องขันหลวงมีดังนี้

  ผ้าขาว ผ้าแดง ผืนละ 1 วา  เทียนเล่มบาท 1 คู่     เทียนเล่มเฟี้ยง  1   คู่   เทียนเล่มเล็ก  12  คู่    ธูป  12  คู่    ข้าวตอกดอกไม้สีขาว  12 คู่  หมากหัว  พลู 1 มัด  ข้าวเปลือกหมื่น ข้าวสาร 1 ปัน  เหล้า 1 ปัน (1ขวด)    มะพร้าวไฟ  2  ลูก       กล้วย  1  หวี   เงิน 32 บาท (เท่ากับอาการคน32ประการ) 

   ทีนี้มาทำราชวัตรโดยมีหน่อต้นกล้วยต้นอ้อยประดับมุมทั้ง4มุม 

    เมื่อเตรียมขันหลวงขันครูแล้ว จะทำการลงตะกุรด ผู้ที่ลงตะกรุดจะต้องสมาทานศีลก่อน ส่วนใหญ่ผู้ที่จัดสร้างมักเป็นพระ เวลาลงจะลงตะกรุดในอุโบสถ  วิธีการลงอักขระจะต้องกลั้นใจลงเสกเรียกอักขระ เวลาขีดเส้นชักกระดูกยันต์กันแต่ละครั้งก็ต้องกลั้นหายใจกันแต่ละตัว   เมื่อเขียนยันต์เสร็จแล้ว1แผ่น ต้องมีการเรียกยันต์เข้าโขลง ทำแบบนี้จนครบ12ลูก(ถ้าลงเป็นแผ่นจนครบ12ผ่น)  หลังจากนั้นต้องเรียกสูตรม้วนยันต์แต่ละแผ่นเรียกว่า ภาวนาบท "นารายณ์พลิกแผ่นดิน" หรือล้านนาเรียก " มหาปิ๊ดสนูหลวง"  โดยต้องม้วนตะกรุดออกไปข้างหน้า ตามคติโบราณว่า " ทำให้สิ่งที่ไม่ดี ที่จะเข้ามาหาตัวเรานั้นกลับออกไป  เมื่อได้ตะกรุดแล้วหากทำเชือกห้อยตะกรุดต้องเรียกสูตร โดยการภาวนาบท "นาคบ้วงบาศ" แล้วถักลาย หอรมาน(หนุมาน)ตัวผู้ จนถักไปเป็นปล้องจนครบ สุดท้ายตรงปลายเชือกทั้งสองข้างปิดด้วยการขอดปม 5 ข้อ แทน " นะโมพุทธายะ"   จากนั้นนำมาปลุกเสกเรียกมนต์พระมหาปลุกหลวงเป็นเสร็จพิธี การปลุกเสกแล้วแต่ว่าครูบาอาจารย์ที่สร้างจะเสกนานแค่ไหน  เวลานำไปใช้ต้องมีวิธีการคล้องและดูวันด้วย

พุทธคุณของตะกรุดไชยสงครามหลวง 

- ชนะต่อผีสางต่างๆ 

- ชนะต่อเปรต อสุรกายต่างๆ 

- ชนะต่อคุณไสย มนต์ดำต่างๆ   

- ชนะต่อข้าศึกศัตรูต่างๆ   

- มีพุทธักษา ธรรมะรักษา สํงฆรักษา พรหมรักษา คุณพ่อคุณแม่ เทวดาอารักษ์ เป็นเมตตา เทวดาปกป้องรักษา 

- ชนะจิตใจต่อคนทั้งปวง เป็นเมตตามหานิยม มีคนนิยมชมชอบ   

- ชนะต่อภัยทั้งหลาย ทั้งกลางวัน กลางคืน เทพดาคุ้มครองให้พ้นจากราชภัย โจรภัย มนุสภัย อมนุสสภัย อัคคีภัย อุทกภัย ภัยจากปีศาจ ภัยจากเคราะห์หามยามร้าย จากโรคภัยไข้เจ็บต่างๆ 

- มีโชคลาภวาสนาไม่ขาดสาย   

-  ชนะต่อบริวาร มีผู้อุปถัมภ์ บริวาร ผู้ใหญ่ให้การสนับสนุน ครอบครัวมีความสุข 

- ชนะต่อ ครุฑ คนธรรพ์ นาคา และมีพวกนี้มาค่อยปกป้องรักษา 

- เรื่องร้ายๆจะกลายเป็นดี

- ชนะต่ออุปสรรคทั้งปวงที่เข้ามา

   พกดอกเดียวจบเลยเพราะมีพุทธคุณครบทุกๆทางครับ

       ทีนี้มาดูยันต์ที่จะลง ยันต์มหาไชยะสงครามหลวง ก็จะมีระดับของคนที่จะนำไปใช้ 

   หากลงตะกรุดด้วยยันต์8ลูกจะเป็นตะกรุดของทหารที่เป็นไพร่เป็นทาสใช้คุ้มครองได้เฉพาะตัวเอง

    หากลงตะกรุดด้วยยันต์12ลูกจะเป็นตะกรุดระดับของแม่ทัพนายกองที่สามารถคุ้มครองทหารได้ทั้งกองทัพและคุณวิเศษสามารถใช้ได้ทุกๆด้านเพราะคนที่เป็นแม่ทัพนายกอง เวลาออกรบต้องใช้คุณวิเศษทางเมตตาต่อลูกน้องให้เคารพรัก ย่ำเกรง เชื่อฟัง เดินทางรอนแรมมีภูผีปีศาจใช้กันได้ ถูกคุณไสยมนต์ดำ กันลมเพลมพัดสามารถกันได้ เมื่อมีการเจ็บป่วยสามารถทำน้ำมนต์ได้ เมื่อออกรบจะแคล้วคลาดคงกะพัน หนุนดวงชะตาฯลฯ ตะกรุด12มหาไชยสงครามหลวง จะไปเกี่ยวข้องกับอีกอย่างหนึ่งคือ ดวงราศีทั้ง12ราศี หรือทั้ง12เดือน จะเห็นว่าทำไมตะกรุด12มหาไชยฯเวลาสร้างถึงต้องดูดวงเมืองและดวงผู้สร้างทั้ง12เดือน(1ปี) เพราะยันต์นี้ต้องไปผูกกับดวงราศีหรือดวงปีไว้

    หากลงด้วยยันต์20ลูกจะเป็นตะกรุดคู่กายสำหรับเชื้อพระวงศ์หรือกษัตริย์

     ดังนั้นยันต์มหาไชยะสงครามหลวงจะมีระดับการใช้ต่างกัน แต่ที่ครูบาสมนำมาลงจะใช้ยันต์มหาไชยสงครามหลวงแบบ12ลูก ก็น่าจะมาจากว่าในยุคนี้สมัยนี้พวกไพร่ทาสปัจจุบันจะไม่มี ระดับคนจะอยู่ในระดับเจ้าคนนายคนและสามารถใช้พุทธคุณได้ครบทุกด้าน ส่วนที่แบบ20ลูกนั้นเป็นคู่กายของเชื้อพระวงศ์หรือกษัตริย์นั้น คนทั่วไปบุญบารมีไม่ถึงจึงสร้างให้ไม่ได้ ไม่แน่อาจจะสร้างให้แต่เรายังอาจไม่เห็น แต่ที่เห็นยันต์แบบ20ลูกจะปรากฏบนเสื้อยันต์มากกว่าแต่เจอไม่กี่ตัว น่าเชื่อว่าคงสร้างให้คนที่อย่างน้อยมีเชื้อเจ้านายของน่านสมัยก่อน เมื่อครูบาสมนำยันต์มหาไชยะสงครามหลวงมาสร้างเป็นตะกรุด โดยเลือกยันต์แบบ12ลูก จึงมาเรียกว่าตะกรุด12มหาไชยะสงครามหลวง

      จากประสบการณ์ผู้ที่นำตะกรุด12มหาไชยะสงครามหลวงไปใช้ อย่างที่บอกไปข้างต้นว่าตะกรุดชนิดนี้เป็นตะกรุดระดับแม่ทัพนายกองเอาไว้ติดตัวไปรบดังนั้นเวลาเอาใช้จะรู้สึกว่า ใจร้อน มุทะลุ ห้าวหาญ ไม่กลัวใคร (คุณลักษณะของแม่ทัพที่จะออกรบ) ดังนั้นคนที่นำไปใช้ให้มีสติ ให้ตั้งสติอยู่เสมอ ให้ระลึกอยู่เสมอว่าตัวเองกำลังทำอะไร

       ครูบาสมท่านโด่งดังในยุค2520กว่าๆจนถึงยุคปี2544 หลายครั้งที่ทางร้านได้ยินจากปากพรรคพวกหรือลูกศิษย์ของท่านที่เคยอยู่กับครูบาสม พูดถึงประสบการณ์ต่างๆนาๆเช่น ครูบาสมลองวิชาหุงสีผึ้งผีหุงโดยท่านกับลูกศิษย์อีกหนึ่งคน ได้ไปทำพิธีหุงสีผึ้งทางสามแพร่ง โดยขณะที่ท่านบริกรรมคาถาเพื่อเรียกผีมาหุงสีผึ้งให้นั้น เมื่อท่านบริกรรมคาถาก็มีผีทางสามแพร่งวิ่งมาแล้วหายตรงที่หุงสีผึ้ง โดยลูกศิษย์ท่านเห็นดังนั้นจะลุกวิ่งเพราะความกลัว ครูบาสมท่านจึงเอามือกดขาให้นั่งลงแล้วบอกว่าจะเอาสีผึ้งมั้ย ลูกศิษย์ท่านถึงนั่งลง เมื่อท่านทำพิธีให้ผีหุงสีผึ้งให้นั้น เมื่อเสร็จท่านได้ให้สีผึ้งลูกศิษย์คนที่ไปด้วยนิดหน่อย ที่เหลือท่านเห็นว่าสำเร็จวิชาแล้วจึงเอาสีผึ้งที่เหลือลอยน้ำไม่ได้ให้ใครเพราะท่านไม่ต้องการให้คนเอาไปใช้ในทางที่ผิด ท่านเรียนเพื่อให้รู้วิชาเท่านั้น การหุงสีผึ้งของท่านนั้นหุงในเปลือกไข่ โดยใช้ก้อนหินทำฐาน เอาสีผึ้งใส่เปลือกไข่แล้วเรียกผีมาหุงให้ ทำพีธีบนทางสามแพร่ง

         ครูบาสมไล่ผีขว้างบ้าน อันนี้เนื่องจากชาวบ้านสมัยก่อนมีเรื่องทะเลาะกัน จึงใช้วิชาจ้างผีขว้างบ้าน วิชานี้มีอยู่จริง จากที่ทางร้านสอบถามอาจารย์ เป็นวิชาสายต่ำ โดยว่าจ้างให้ผีไปก่อความรำคาญ โดยไปขว้างบ้านศัตรูไม่ให้อยู่เป็นสุข ตอนกลางคืนเหมือนมีคนเอาก้อนหินมาขว้างหลังคาบ้านฝาบ้านแต่ไม่มีเสียงก้อนหินตกหรือหล่นเลย ทำให้เวลานอนอยู่ไม่เป็นสุข เจ้าของบ้านจึงไปปรึกษาครูบาสม ครูบาสมท่านได้เสกวัวธนูให้ไปเฝ้าบ้าน แต่เอาไปใช้ไม่ได้ผลเพราะ เวลาได้ยินขว้างฝาบ้านทางนี้ วัวธนูก็วิ่งไปทางที่มีเสียง แป๊บเดียวก็ได้ยินเสียงขว้างบ้านอีกที่หนึ่ง วัวธนูก็วิ่งตามไปแล้วเสียงก็หายไปอีก ดังนั้นครูบาสมท่านจึงได้ทำตะกรุดขึ้นมาดอกแล้วเอาเหน็บหลังคาบ้านเหมือนบังตาไม่ให้ผีเห็นบ้านหลังนั้น นับแต่นั้นไม่ได้ยินเสียงว่ามาขว้างบ้านอีกเลย น่าจะเป็นตะกรุดมหากำบังจึงทำให้ผีมองไม่เห็นบ้าน

         ครูบาสมท่านมีดีอีกอย่างคือ ตะกรุดหนังควายหลูบครั่ง จากที่ได้ยินมาท่านได้สร้างไว้สมัยท่านยังหนุ่มๆ แล้วจนท.ตำรวจได้จับพวกค้ายาเสพติด เกิดการยิงกันขึ้น แต่ผู้ค้ายามีอยู่คนหนึ่งที่ยิงแล้วไม่เป็นอะไร คราวหลังจับได้ ค้นในตัวตรงเอว เอาตะกรุดมัดขอบกางเกงไว้ เป็นตะกรุดหนังควายหลูบครั่งของครูบาสม แล้วในยุคปี2550ที่มีการปราบปรามยาเสพติด ผู้ที่มีส่วนเกี่ยวข้องกับยาเสพติด ได้ถูกจนท.ติดตามจับกุมจนมีเหตุปะทะกันบ่อยๆ แล้วไล่ยิงผู้ค้ายาโดยยิงยังไงก็ยิงไม่ถูกเพราะมีตะกรุดครูบาสมติดตัวครับ

       ครูบาสมท่านเรียนวิชากุมภัณฑ์ ช่วงที่ท่านเรียนวิชาต่างๆหนึ่งในนั้นมีวิชาสายกุมภัณฑ์ ที่ท่านสำเร็จวิชานี้แล้วสุดท้ายต้องหาคนเอาวิชานี้ออกจากตัวท่าน เนื่องจากว่าวิชานี้เมื่อเรียนไปตัวกุมภัณฑ์จะเข้ามาอาศัยในตัวเรา ดังที่ปรากฏตัวกับครูบาสม โดยวันหนึ่งท่านได้จำวัดในกุฎิของท่าน พอดีมีญาติโยมมาหาท่านที่วัด ตัวกุมภัณฑ์แปลงกายมาเป็นตัวครูบาสมท่าน มาพูดคุยกับญาติโยมที่มาหาแทนตัวท่าน โดยตัวท่านไม่รู้เรื่อง พอวันหลังชาวบ้านที่มาหาวันนั้นได้ทักถามครูบาสม แล้วพูดว่าวันนั้นก็มาหาครูบาสม นั่งคุยกันนานสองนาน เมื่อครูบาสมได้ยินดังนั้น ท่านรู้ตัวเลยว่าวิชากุมภัณฑ์มาครอบตัวท่านแล้ว สามารถแปลงกายเป็นท่านได้ ท่านจึงได้หาหมอฆราวาสมาถอดเอาวิชานี้ออกจากตัวท่านให้