หัมยนต์หรือหำยนต์ล้านนานั้นคืออะไร ลองหาข้อมูลในทางอินเตอร์เน็ตเพื่อศึกษาความเป็นไปเป็นมาได้ โดยมีความเชื่อหลายๆอย่างลองไปหาข้อมูลเพื่อสร้างความเข้าก่อนได้ หัมยนต์ชิ้นนี้ติดไว้ที่บ้านของทวดสุข ภิมาลย์ซึ่งเป็นพ่อของปู่ผม ซึ่งเป็นไทลื้อบ้านหนองบัว มีศักดิ์เป็นทวดของทางร้าน หัมยนต์ชิ้นนี้แกะลวดลายสวยงามลงสีเดิมๆ โดยในสมัยก่อน ชาวล้านนาจะสร้างบ้านด้วยไม้ ตรงประตูเขาบ้านหัมยนต์จะถูกติดไว้ตรงประตู จะอยู่เหนือศรีษะเรา โดยด้านหน้าแกะป็นรูปลายกนก หรือรูปแบบอื่นๆโดยด้านหลังของหัมยนต์เท่าที่พบเห็นแถบๆจ.น่านมักจะลงยันต์กำกับไว้ ซึ่งมีความเชื่อว่าใช้ป้องกันสิ่งไม่ดีเข้าบ้าน ภูตผี กันคนมีของ ฯลฯ บางครั้งเรามักจะได้ยินว่า หัมยนต์คือยามเฝ้าประตู บางคนที่มีวิชาอาคมสมัยก่อน หากเห็นหัมยนต์ล้วจะไม่เดินลอดเด็ดขาดเพราะจะทำให้วิชาอาคมเสื่อม จากความเข้าใจของทางร้านคิดว่าหัมยนต์คือเครื่องรางชนิดหนึ่งที่เหมือนกับผ้ายันต์ที่ใช้ติดฝาบ้าน แต่หัมยนต์ทำมาจากไม้ที่แกะสลักโดยด้านหน้าแกะเป็นรูปต่างๆให้สวยงามในการโชว์ศิลปะ แต่ด้านหลังมียันต์กำกับไว้เพื่อใช้ปกป้องคุ้มครองบ้าน  ปัจจุบันมักจะไม่ค่อยเห็นกันแล้ว ส่วนใหญ่ของเดิมๆก็มักจะถูกเช่าไปเป็นของสะสมหรือบางชิ้นก็ชำรุดไปตามกาลเวลา ปัจจุบันนี้บ้านยุคใหม่ของล้านนาตรงประตูจะไม่ค่อยพบเห็นหัมยันต์ติดไว้ตรงประตูบ้านกันแล้ว ความเชื่อที่เลือนหายไปตามกาลเวลาครับ

  หัมยนต์ที่มีอักขระเลขยันต์กำกับไว้ส่วนใหญ่ที่พบเห็นจะลบเลือนแทบทั้งสิ้น ถึงแม้ว่าหัมยนต์ถูกติดยู่กับประตูนานหลายสิบปีถึงร้อยปี โดยไม่มีใครไปจับหรือทำอะไร แต่เลขยันต์ก็หายไปตามธรรมชาติเพราะเกิดจากความร้อนของบ้านไม้ เพราะในสมัยก่อนจะเป็นบ้านไม้ซึ่งจะมีความร้อนทำให้หมึกที่เขียนยันต์นั้น เมื่อถูกความร้อนหลายๆปี ทำให้หมึกที่เขียนยันต์เลือนหายไปทีละนิด ดังนั้นการที่จะหาหัมยนต์ที่มียันต์กำกับไว้โดยอยู่สภาพดิมๆนั้นแทบจะไม่เจอเลย แต่ส่วนด้านหน้านั้นส่วนใหญ่ยังสภาพเดิมๆอยู่ จะมีเฉพาะยันต์ที่กำกับที่จะเลือนหายไป

      หัมยนต์ชิ้นนี้ขนาด3.5x1.5ฟุต หนา1นิ้ว อายุ100ปีกว่าปีเพราะอยู่มาสองช่วงคน เป็นของไทลื้อบ้านหนองบัว อ.ท่าวังผา จ.น่าน สภาพโดยรวมยังสมบูรณ์มาก สีที่ลงยังหลงเหลืออยู่ ลวดลายที่แกะไม่ชำรุดจะมีแต่ด้านหลังในภาพที่3นั้นมีอักขระกำกับเขียนด้วยหมึกสัก ดูๆแล้วเขียนเต็มทั้งแผ่นเสียดายตรงที่ว่า เลขยันต์พวกนี้เลือนหายไปมากครับ